Günümüzde teknoloji sayesinde bilgiye ulaşmak ne kadar kolaylaştıysa bu bilgileri öğrenmek, hafızada tutabilmek ve hatırlamak isteği de bir o kadar arttı. Beyne ne kadar bilgi yüklersek yükleyelim, hücreler arasında bağlantılar olmazsa, düşünce, yargılama, akıl yürütme gibi işlemler yapılamaz. Öğrendiklerimizi kullanamamak ya da ihtiyacımız olduğunda hatırlayamamak kendimizi yetersiz hissetmemize ve değersizlik duygusuna kapılmamıza sebep olur. Oysa beyin denilen organın tahmin edemeyeceğimiz kadar yüksek öğrenme ve hafızada tutabilme kapasitesi vardır.
İnsan beyni tıpkı bilgisayarda olduğu gibi bir programla var olmuştur, fakat bu programı nasıl kullanacağımıza dair bilgiler sonradan kazanılmaktadır. Beynin sağ lobu (duygusal alan: ritm, hayal kurma, renkler, boyut, hacim, müzik gibi fonksiyonları olan) ve sol beyin lobu (analitik alan: konuşma, matematiksel işlemler, diziler, sayılar ve analiz gibi mantıklı ve doğrusal çalışan); iki lobunu da dengede kullanabilmek ve istediğinde birinden diğerine geçiş yapabilmek bizi başarıya götürür. İki beyin lobunu birbirine corpus callosum denilen sinir ağı bağlar. Orta beyinde corpus callosum altında olan ve her iki lobda da bulunan, hafızanın merkezi hippocampus’a istediğimiz zaman bilgileri yerleştirebiliriz. Hippocampus, bilgilerin kalıcı hafızaya geçip geçmeyeceğine karar verir, bu bölgedeki haberleşme noktaları yüksek frekanslı elektrik sinyalleriyle uyarılınca hücreler arası bağlantılar güçlenir. Duyguları harekete geçirmeden öğrenilen bilgiler düşük frekanslı elektrik oluşturur ve hücreler arasında zayıf bağlar kurulur. Öyleyse öğrenmek istediklerimizi hafızaya kaydedebilmek ve gerektiğinde kullanabilmek için duygularımızı harekete geçirmek ve bu duyguları simgesel alanda kullanabilmek gerekir. Bilgileri kolay öğrenebilmek ve hafızada tutabilmek için birçok öğrenme tekniği vardır. Bunlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir:
Nefes: Daha önce de belirttiğim gibi her iki beyin lobunu da dengeli kullanmak gerekir. Beyinde hücrelerin arasındaki iletişimi sağlayan elektrik frekansını nefes alıp verişimiz ile yükseltebiliriz, her gün 5 dakika sağ burun deliğimizden aldığımız nefesi sol burun deliğimizden verip, daha sonra da soldan aldığımız nefesi sağ burun deliğinden vererek sağ ve sol lobu dengeli olarak uyarmaya başlarız.
İstek: Bir konuyu öğrenebilmek için önce gönülden istek duymalıyız; mesela bir kitabı okumaya başlamadan önce elimize alıp bir süre dokunarak, kapağını inceleyerek zihnimizi hazırlayabiliriz.
Dosya Oluşturma ve Anahtar Kelimeler: Bir konu hakkında araştırmaya başlarken bilgilerin çokluğu bizi korkutabilir, zamanımızın yetersiz olduğunu düşünebiliriz; belki de her seferinde başlar ve sıkılır, yarım bırakırız. Beynimiz her giren bilgiyi belli bir alanda depolar; eğer bilgiler karışık halde geliyorsa, karışık kaydeder ve hatırlaması çok zor olur. Eğer düzenli geliyorsa bir klasör oluşturur ve bilgileri basitten karmaşığa doğru aynı alanda kaydeder ve hatırlamak istediğimizde bağlantılı oldukları için kolaylıkla açığa çıkarlar. Mesela konuşma bölgesindeki alan farklı bir dil öğrendiğimizde, ana dilimizin olduğu aynı alana, yan yana kaydedilir; fakat farklı klasör altında toplanır ve yabancı bir dil ile konuşurken ana dilimizdeki kelimeleri kullanmayız.
Anahtar kelime oluşturabilmek için araştıracağımız konuyla ilgili tüm kitapları, bilgileri önce toplamalıyız. Sonra okumaya başlamadan, gözden geçirerek ana başlıklarını herhangi bir yere yazarak kaydetmeliyiz. Bu ana başlıklar anahtar kelimelerdir, böylece beynimizde daha sonra diğer bilgilerin girebileceği klasörleri oluşturmuş oluruz. Bu klasörlerin içi yavaş yavaş da olsa dolacaktır. Ve konular birbiriyle bağlantılı olduğu için hatırlaması kolay olacaktır. Bu sistem ile parçalar yerine bütünü algılamaya başlarız.
Duyguları Canlandırma: Öğrendiklerimizi bir başkasına aktarma sorumluluğu duygularımızı harekete geçirir. Doğru anlatabilmek ve karşıdan gelen sorulara doğru cevap verebilmek, bu cevaplarla karşımızdakilerin tatmin olup olamayacağı hissi, öğrenirken daha iyi odaklanmamızı sağlar. En iyi öğrenme yolu iyi bir öğretmen olmaktan geçer ve bilgiler başka birine anlattığımızda kalıcı hafızaya yerleşmiş olur. Öğreneceğiniz konuyu birine öğretecekmiş gibi çalışırsanız daha çabuk öğrenirsiniz.
Ezberlemek: Beynin korteksteki hücrelerini kullanarak yeni bir şey öğreniriz. Bunlar tekrar edildikçe korteksin altına atılır ve daha sonra otomatik olarak ortaya çıkar.
Beyin Dalgalarını Kontrol Edebilmek: Beyin dalgaları ile beynin işleyiş performansını arttırabiliriz. Beyin elektrik dalgaları hakkında bilgi sahibi olursak bunları kontrol de edebiliriz; bu frekansları ölçebilen araçlarla yapılan deneylerde, hangi durumlarda frekansların değiştiğini öğrenebilir ve bu şekilde kontrol edebilme becerisine sahip oluruz. İstediğimiz beyin dalgalarını arttırıp, istemediğimiz beyin dalgalarını azaltabiliriz. Stres, sinirlilik, uyku bozukluğu, unutkanlık gibi problemlerde de bu yöntemden yararlanabiliriz.
Beyin Dalgaları:
Delta (0-4 Hz): Derin uyku durumu.
Theta (4-8 Hz): Hayal kurma, bilgilerin hafızada korunması.
Alpha (8-12 Hz): Rahatlama.
Smr (12-15 Hz): Konsantrasyon.
Beta1 (15-18 Hz): Problem çözme.
Beta2 (18-25 Hz): Anksiyete durumu.
Tüm beyin dalgaları iyi ve gereklidir, sorun doğru zamanda uygun beyin dalgası üretememekten kaynaklanır. Frekansları doğru zamanlarda kullanabilme yeteneğini kazandığımızda ise beynimizi daha iyi kullanabiliriz ve sorunlar ortadan kalkabilir. Örneğin, dinlenirken Delta, Theta frekanslarına ihtiyaç varken, çalışırken Smr ve Beta dalgalarına ihtiyaç duyarız. Frekansları doğru kullanabilmek için geçmişte başarılı olduğunuz benzer olaylar karşısında nasıl hissettiğinizi hatırlamanız bu frekanslara geçmenize yardımcı olacaktır.
Referanslar:
• Klinik Anatomi: Richard S. Snell. (Çeviri: Prof. Dr. Mehmet Yıldırım)
• Understanding Your Brain (Rebecca Treays)
• BBC Belgesel görüntüleri
• http://www.belgeselgoruntuleri.com/bilimsel/bbc-insan-beyni-belgeseli-1-nasil-ogreniyoruz/
• Prof. Dr. Yunus Aydın
• http://www.uzmantv.com/beyin-nasil-calisir
• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266609/hippocampus
• http://www.nhahealth.com/science.htm
• http://www.beyindalgalari.com/index/id1.htm
