Hint kutsal metinlerinin ilki olan Vedalar ile birlikte Vedik dönem başlamıştır. Vedalarda, çok tanrıcılık sembolik olarak ifade edilir.
Din bilimci Max Müller bu çoktanrıcılığı, doğa güçlerinin sıfatlarının ifadesi olarak düşünmüştür. Din tarihçisi Hermann Oldenberg’e göre ise tanrıların ortaya çıkmasının sebebi, insanın kendi iç çatışmaları, yani vicdanıdır. Bir başka din bilimci olan Rudolf Otto’ya göre ise; “Tek olan Tanrı’yı anlayabilmek için diğer tanrı sembollerinin oluşturulduğu doğa güçlerinin durumlarından yararlanılmıştır.”
Vedalardan sonraki kutsal metinler olan Brahmanalar ve Upanişadlarda ise, Vedalarda ifade edilen tanrıların aslında tek bir tanrının sıfatları olduğundan bahsedilir.
Vedalar öz ile ilgili anlatım, varlıklar ile ilgili anlatım, tanrılar ile ilgili anlatım olarak üç bölüme ayrılmıştır.
İlk anlatımda Vedaların metafiziksel anlamı, ikinci anlatımda kozmoloji (evren bilim) ve ontoloji (varlık felsefesi), son anlatımda ise teoloji (tanrı bilim) vardır.
Özellikle Vedik dönemde, neredeyse doğadaki her güç ilâhlaştırılmıştır, tanrıların sayısını hesaplamak imkânsız olmasına rağmen yaklaşık on tanesi diğerlerinden daha önemli hale gelmiştir.
Gök, atmosfer ve yer olarak, ilâhların durumuna göre üç bölüme ayrılırlar. Mahabharata destanından önce, Vedik tanrılar Agni (Ateş) yeryüzünde, Indra (fırtına), Vayu (rüzgâr) atmosferde, Surya (güneş) ise gökyüzünde bulunur.
Tanrılar, asuralar ve devalar olarak ikiye ayrılırlar. Asuralar kötü tanrıları, devalar ise ilâhi varlık, iyi tanrıları tanımlar. Bazı tanrılar ise hem asura hem deva, yani hem iyi hem kötü tanrılardır.
Tanrılar çeşitli zamanlarda meydana gelmişlerdir. Bazı ilâhlar daha öncekilerin soyundan gelir. Atharvaveda ve Brahmanalarda, tanrıların aslında ölümlü olduğu, fakat ölümlülüğün üstesinden geldikleri anlatılır.
Rig-Veda’da tanrıların, Agni ve Savitr’den bağış olarak sunulan “soma”yı içerek ölümsüzlüğe ulaştıklarına dair bir referans vardır. İlâhlar insan biçimlerinde düşünülür ve çoğunun gökyüzünde kullandığı kutsal hayvanları ve arabaları vardır.
Tanrı Agni: Hem asura hem deva tanrılardandır ve ateş ile tanımlanır. Gök tanrısı Dyaus’un (Yunan mitinde Zeus) oğludur. Hem gökte hem atmosferde hem de yerde olabilir. Enerji ve ısı verir; aynı zamanda yakıcı özelliğe de sahiptir.
Tanrı Indra: Indra gökyüzüne ait bir tanrıdır. Fırtına olarak adlandırılır. Hem asura hem deva tanrılardandır. Savaşçı bir tanrıdır. Indra, yeryüzünde suların akmasını önleyen cin Vritra ile savaşarak suların insanlara gelmesini sağlamıştır. Bu hikâye varoluş olayını anlatır.
Tanrı Varuna: Gök tanrısı olan Varuna, tüm evreni kapsar. Genelde iyi bir tanrı olduğu için asuradır. Günleri, geceleri, yeryüzünün ritmini düzenler. Varuna’nın yolu evrende bulunan her şeyin bir uyum içinde sürmesini sağlar. Aynı zamanda ahlâki bir yoldur.
Tanrı Dyaus:Gök tanrısı Dyaus, Yunan mitlerinde Zeus olarak bilinir. Şükran duyulan bir tanrıdır ve genelde yer tanrısı Prithivi ile birleştirilir.
Tanrı Rudra (Şiva): Yoga tanrısı olan, Vedalardan sonra çıkacak Şiva’nın bir önceki halidir. Rud bağırma anlamına gelir. Boğa olarak adlandırılır. Bazen Agni ile birleştirilir. Vahşidir, insanları sevmez. Vedalarda çok önemli olmayan Rudra, Brahmanalarda ve sonraki metinlerde çok önemli olmaya başlar.
Tanrı Savitri (Surya):Her şeyi harekete geçirendir. İnsana uzun ömür, tanrılara ise ölümsüzlük verir. Suları, rüzgârları kontrol eder. Güneş ile sembolize edilir. Agni ile benzerlikleri vardır. Gün doğmadan önce Savitr, gün doğduktan sonra Surya olduğundan bahsedilir. Altından kolları ve saçları vardır. Işığı, ısıyı, mevsimleri kontrol eder.
Tanrı Soma:Ay tanrısıdır. En önemli tanrılardan biridir. Aynı zamanda tanrılara ölümsüzlük kazandıran bir içkidir. İnsanlara da uzun ömürler verir. “Somarudra”, Rudra ile tek bir ilâha bürünür.
Vedik dönemin önemli mitolojik kahramanları olan bu tanrılar, Epik dönemde yerini yeni din arayışlarına bırakır. Vedik tanrılar tamamen yok olmazlar, fakat bazıları önemsiz hale gelirler. Küçük işleri yapan önemsiz tanrılar ise daha önemli hale gelirler.
Bu tanrılardan bazıları:
Aditi: Ana tanrıça.
Marutlar: Fırtına tanrıları.
Puşan:Ölülerin ruhlarını öteki tarafa geçiren ölüm tanrısı.
Vayu: Rüzgâr.
Vişnu: Hinduizm’de çok önemli yere sahip, ama Vedalarda önemsiz bir tanrıdır. Hareket halinde, aktif bir tanrıdır. Cin Vritra ile savaşında Indra’ya yardım etmiş koruyucu bir tanrıdır.
Yama ve Yimi: Tanrıdan çok kahramanlardır. Yama ilk doğan insan, Yimi onun eşidir. Max Müller’e göre Âdem ile Havva değildir.
Pracapati: (Brahma) Soyut bir tanrıdır.
Tvastr: Diğer tanrıların yapıcısı, marangozudur.
Mitra: Tanrılar ile insanların arasını bulur, güneş onun gözüdür.
Vedik dönem tanrıları içinde en önemlisi Vişnu’dur. Vişnu (karısı Lakshmi) daha sonra Hinduizm’de Brahma (karısı Sarasvati) ve Şiva (karısı Devi, Uma, Parvati veya Kali, Durga) ile birlikte ana üçlü tanrılar grubunu oluşturacaktır (Destan kahramanları olan Rama ve Krishna ise Vishnu’nun başka görünüşleridir).
Her dinde yaratılış olayı kaos ile başlar. Bu kaosun arkasından bir düzen çıkar. Düzenin gücü kaosa üstün gelir ve yaratılış başlar. Tanrılar genelde kaostan sonra yaratılır. Bazen de tanrıların yaratılıştan önce var olduğu söylenir. Tanrıların çekişmesi durulunca yaratılış başlar.
Kaynak:
Kürşat Demirci, Hinduizmin Kutsal Metinleri Vedalar, Bey Ajans sonrası Eldim Ofset, Ağustos 1991
