Giriş: Öncelikle, Türkçenin felsefe yapmayı ne kadar kolaylaştırdığını gösterecek bir kavramla karşı karşıya bulunmak güncel (!) bir fırsattır. Felsefe aynı zamanda olgudaki karşıtlıkları birlikleri içinde bulma, tanıma ve anlama ve kavrama olarak da anlaşılmalıdır ki –her olgu karşıtlıklar, olumluluk ve olumsuzluklar yumağıdır. Çünkü felsefe somut olguyu anlar ve olgu diyalektik [...]
Bu yazı, 3 Ağustos 2015 tarihinde yapılan sohbetten alıntılanarak derlenmiştir. Genellikle Immanuel Kant’a kadar –gerçi antik dönemde Aristoteles’te de vardır ama– ağırlıklı olarak sanat; hep muhayyile, hayal gücünün ürünü olarak aklı devre dışı bırakan ve hayranlık uyandıran bir süreç gibi anlatılmış, nitekim literatürde de böyle yansıtılmıştır. Ama Kant’tan sonra, özellikle [...]
PLATON, Phaidros diyaloğunda, yazının Mısır tanrısı Thoth tarafından icat edilip Firavun’a sunulduğunda, Firavun’un pek çok açıdan bu yeni keşfe şiddetle itiraz ettiğini, en önemlisi de bilginin ehil olmayan kişilerin eline düşeceğinden korktuğunu dramatik bir biçimde anlatır ve ekler: Düşünce bir defa yazıldı mı, artık sağda solda dolaşır; anlayanın anlamayanın eline [...]
Hayret, insanın doğa ile dolayımsız ilk bağından ve doğayla en yakın, salt pratik bağıntısından kopup, doğadan ve kendi tekilliğinden tinsel olarak geri durduğunda ve şeylerde artık tümel, kendinde-var-olan ve kalıcı bir öge aradığında ve gördüğünde ortaya çıkar... Doğal nesneler insanın kavrayışı için var olan ve kendilerinde insanın kendisini, düşünceleri, aklı [...]
“Yaşamak için bir nedeni olan kişi, hemen her nasıla dayanabilir.” -Nietzsche- Burada sözü edilen “yaşama nedeni” herhalde, kişinin anlamlı bulduğu yaşam kıpırtıları olsa gerek. Victor Frankl; yaşamak için bir nedene –anlamlı bulduğu bir amaca– sahip olduğu için toplama kampında hayatta kalmayı başarabilmiştir. İnsan dünyadaki birtakım şeylere anlam verebilen, anlam üretebilen [...]
Hegel, kendi felsefesini ortaya koyduğu ilk kitabı olan “Tinin Görüngübilimi”nin hemen ilk sayfalarında felsefeye bilimsel bir biçim vermek istediğine değinerek, “bilme sevgisinin” “edimsel bilme” ye dönüştürülmesinin önüne koyduğu amaç olduğundan söz eder. Edimin varlığı gerçekleşmeye dayanır, ancak gerçekleşirse kavranılır olur. Edimsel olan için erek, bilinçli yönelme, sine qua non bir özelliktir. Edimsel [...]
(1995 yılında Tübitak Bilim ve Teknik dergisinde yayınlanmıştır.) Felsefenin gerçekten ne olduğu konusunda sağlıklı bilgi edinmenin zor olduğu bir eğitim ortamında yaşıyoruz. Liselerde okutulan felsefe kitaplarının bu alanı tanıtma ve sevdirme konusunda Mustafa Topaloğlu’nun bir-iki yıl önce söylediği “Aklın varsa kendine sakla, felsefe yapma” şarkısından daha iyi bir durumda olmadığı [...]
(Bu makale Anlayış Dergisi, Kasım 2006 41. sayısında yayınlanmıştır.) Anlayış Dergisi’nde şimdiye değin kaleme aldığımız pek çok yazıda, kullandığımız kavramların, bakışımızı, görüşümüzü mümkün kılan mikroskop ve teleskop gibi âletler olduğunu belirtmiş; düşünmenin, teknik anlamıyla felsefenin bir kavram matematiği olduğunu vurgulamıştık. Vurgulamıştık, çünkü kavramsal düşünmenin, başka bir deyişle, nedenselliğe dayalı biçimsel [...]
Postmodernizm denilen akım moda olduğundan beri modernite, tartışma konusu, hatta saldırı konusu olmuştur. Bu moda artık yatıştığı halde, ilgili tartışmalar birçok çevrelerde devam ediyor; bu kez de postmodernizm sorgulanıyor. Ancak bu tartışmalar, yeterince açık kavramlara dayanmadığı için, çoğu zaman bir “münazara” olmaktan pek ileri gitmiyor. Ben burada, kısaca, “modernite” terimini [...]