Felsefe ile dil arasındaki ilişki dolaysız bir ilişkidir. Felsefe yirmi beş yüzyıllık serüveninde hep belli bir dilin içinde yapılmış ve yine o dilin olanakları çerçevesinde belli bir gelişme çizgisi izlemiştir. Bu anlamda felsefe, ancak belli bir dilin felsefeyi olanaklı kılacak ifade ve anlam dağarcığı içerisinde yapılacak düşünsel bir etkinliktir. Tarihi [...]
Nâzım Hikmet’e Göre Dil Kavgası, Aydınlık Kavgasıdır. “Türküler söylendikçe Türk diliyle Seni seviyorum gülüm, dendikçe Türk diliyle Türk diliyle gülünüp Türk diliyle ağıtlar yakıldıkça Adnan bey ben anılacağım anılacak Türk diliyle size sövüşüm... Bir adınız var, Adnan bey, adımıza benzeyen Dilimiz kuruyor dilimizi konuştuğunuz için.” “... Dilimin sözleri değerli taşlara [...]
Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşamının son yıllarında çalışma ve araştırmalarının merkezinde olan “Güneş-Dil Teorisi” geniş kitlelere ilk kez şu metinle duyurulmuştur: 1. “Etimoloji, morfoloji ve fonetik bakımından Türk Dili” hakkındaki şu notların ifade ettiği fikirler, 26 Eylül 1932 tarihinde toplanmış olan Birinci Dil Kurultayı’ndan beri geçen üç sene içinde, Türk Dili [...]
Türkçe’nin bilim dili olup olmadığı konusundaki tartışma, “bir dilin, bilim dili olup olmamasının hangi ölçülere göre belirlendiği” sorusunu sordurur. “Türkçe’nin bilim dili olamayacağı” şeklindeki iddia ise, şu üç anlamı içinde taşımaktadır: 1. Türkçe bilim dili olmadığı için ülkemizde Türkçeyle bilim, felsefe ve tefekkür yapılamaz. Bir dille bilim yapmak, o dille [...]
Birinci Dünya Savaşında, buyruğu altında bulunduğum bir sırada, Atatürk’e dille ilgili bir kitap göstermiş olduğumu hatırlıyorum. Bu, genç Macar Türkologlarından Gy. Németh’in 1916’da Almanca olarak yayımladığı Türkçe dil kitapları serisinden Türkische Grammatik (Türkçe Gramer) idi. Ordumuzda bulunan Almanlar bunu kullanıyordu, bende de bir nüsha vardı. Kitap, Arap yazısı kullanmakla birlikte [...]
Felsefe ile gelenek arasında nasıl bir ilişki var? Felsefe yapmak için bir geleneğe sahip olmalı mıyız? Bu topraklara özgü bir felsefi geleneğimiz var mı? Şayet böyle bir geleneğe sahipsek bu geleneğin mahiyeti ne? Hâlihazırda bu gelenekle nasıl bir ilişkimiz var ya da nasıl bir ilişkimizin olması gerekiyor? Dilin yerelliği ve [...]
Türk Dil Devrimi ile beraber Türk Dili’nin yeniden dirilmesine, arınmasına, gelişmesine ve derinleşmesine katkıda bulunan birçok düşünürümüzle birlikte burada sadece birkaç tanesine yer verebildiğimiz felsefecilerimizin özgeçmişlerini, felsefenin çeşitli alanlarında yaptıkları çalışmaları ve günümüz felsefesine ışık tutan eserlerini kısaca sergilemeye çalıştık. Dilimize ve düşünce dünyamıza bulundukları çok değerli katkılarının yanında eksik [...]
Harf devriminin gerekliliği Her şeyden evvel, her gelişmenin ilk yapı taşı olan soruna değinmek isterim. Her araçtan evvel, büyük Türk milletine kolay bir okuma yazma anahtarı vermek gerekir. Büyük Türk milleti bilgisizlikten, az emekle kısa yoldan, ancak kendi güzel ve soylu diline kolay uyan böyle bir araç ile sıyrılabilir. Bu [...]
Günümüzde, Mustafa Kemal’in önderliğinde başarılmış dil devrimiyle ilgili en geniş kapsamlı eleştiri; bu devrimin bizi tarihimizden, Osmanlı kültür mirasından ayırdığı yönündedir. Her medeniyetin olduğu gibi Osmanlının da dünya mirasına kendine has katkıları ve kazandırdığı zenginlikleri olmuştur. Ancak her devrimin olduğu gibi dil devrimimizin de olumlu ve olumsuz sonuçları değerlendirilmelidir. Cumhuriyete [...]