Tasavvuf düşüncesinde “aşkınlık” kavramının, insanın dünyevi benliğini aşarak ilâhî hakikate ulaşma çabasını kapsayan çok katmanlı bir kavram olduğu söylenebilir. Bu kavram, yalnızca Allah’ın “mutlak” ve “idrak ötesi” gibi niteliklerini değil, aynı zamanda insanın kendi beşerî sınırlarını aşarak ilâhi olana yönelmesini de ifade eder. Aşkınlık, hem ontolojik hem epistemolojik bir terimdir. [...]
Derleyen: Defne Özdemir İlahi senaryonun amacını, bu senaryoya upuygun ve durmadan gerçekleşen öyküsündeki insanın rolünü, Üstatların dilinden, konunun akışına göre ve yazıyı olabildiğince makul uzunlukta tutmaya çalışarak en belirleyici cümlelerle sentezlemeyi denedim. Burada, ciltler dolusu içeriği olan ve insana dair böylesi önemli ve temel bir konuya eğilmemin amacı, sadece kavram [...]
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)’in, sanatın var olma gerekçesini açıkladığı, o etkileyici paragrafı ile yazıya başlamak istedim. Hegel’in estetiğine yönelik sezgi uyandıracak diğer içerik de olabildiğince temel noktaları ile yazıda yer alacaktır. İnsan, hangi gereksinme ile sanat eseri ortaya koyar? “Sanatı (biçimsel açıdan) doğuran genel ve mutlak gereksinim, insanın düşünen [...]
Tarih ve felsefe farklı biçimler altında incelenebilmeleri bakımından çok anlamlılık taşırlar. Tarih hem insani varoluşun belirlenmesi hem de insani olup bitmeleri ortaya çıkarmaya çalışan bir uğraşı anlamında kullanılır. Bu durumda tarih felsefesi hem tarihe yönelik felsefi bir üst bakış hem de insani olup bitmelerin felsefi anlamda eleştirel yoldan çözümlenmesi şeklinde [...]
Günümüze kadar geçirilen aşamalara paralel olarak insan haklarının, insanlığın ortak değerlerini oluşturan temel kavramlardan biri haline geldiğine şüphe yoktur. Her insanın saygı görmesi gerektiği fikrine dayanan insan hakları, insani var oluşa ilişkin ve yoklukları durumunda “insan olarak” yaşanamayan haklardır. Hangi inanç, kültür, zihniyet veya gelenek olursa olsun insan hakları kayıtsız [...]
Filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (M.S. 1770-1831)’in büyüleyici ve cezbedici bulduğum çözümlemelerini birkaç satırda özetlemeye çalışmanın ne denli indirgeyici ve fakirleştirici bir işlem olabileceğini vurgulamak gerekir. Bu nedenle Hegel’in eserleri içinden kendi cümlelerinden alıntıları da içeren bu kısa derlemenin, düşünürün diyalektik felsefesi hakkında bir sezgi oluşturmaya yönelik olduğunu hatırda tutarak, [...]
Ütopya, var olmayan, tasarlanmış olan ideal toplum ve devlet şekli anlamı taşır. Latince ‘utopia’, siyasi bir ideali ifade etmek için tasarlanan hayali ülkedir. Ütopya, İngiliz yazar ve siyaset adamı Sir Thomas More’un 1516 yılında tamamladığı aynı adlı eserle ünlenmiştir. İsim, Yunanca eu-’ iyi’ ve –topos ‘yer’ kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşmuştur. Ütopyalar, ideal düzen arayışlarının tasarlanmış tipik [...]
Platon’un Ahlâk Felsefesi Platon’un felsefi dizgesine baştan sona metafiziksel ikiliğin yayıldığını görüyoruz. Platon’a göre duyularla algılanabilen her türlü nesneden oluşan fenomenal dünya, uzay ve zamanın sınırlamaları altında dururken (uzay ve zamanda tutsakken), varlık bilimsel (ontolojik) olarak ideâl ya da olgusal evren ise, uzay ve zamanı aşar ve uzaysal ya da [...]
Bu yazıda, kendi zihinlerinin insanlar üzerindeki etkisini sorunsallaştırarak, zihnin ‘fark edilmesi’ çabası olmadığında, insanların kendi zihin faaliyetlerinin olumsuz etkisi altında kalarak, nasıl da farkına varmadan bu durumu ‘normalleştirdiklerini’ ve insanda, bellek, anlayış, kavrayış ve algılama yetisi olan zihnin işleyişinin farkında olmanın öneminden bahsettim. Zihin, elbette, felsefi, teolojik ve psikolojik açılardan [...]