İlk olarak 11. ve 14. yüzyıllar arasında Latince ve Orta Dönem İngilizcesinde karşımıza çıkan “alienation” sözcüğü, “mülkün e.d. sahipliğin el değiştirmesi” anlamında kullanılıyordu. Daha sonra “bağıntı eksikliği”, “oyalama”, “aldatma” olarak da karşılanan sözcüğün, günümüzde kullanılan en gelişmiş anlamları “soyutlanma ve ayrılık hissi”, “yabancılaşma”, “kendilik ve nesnel dünya arasında bir uzaklaşma” [...]
Yabancılaşma; 19. yy.da Hegel’in kurgul düşüncesinde varoluşsal bir mahiyet kazanarak felsefi anlamda kavramlaştığı kabul edilen, Marx’ın iktisadi temellere oturtmasıyla politik aklın eline düşen ve oradan da popüler bilince yerleşen, Varoluşçu Felsefeyi benimseyen yazarlarla edebiyat dünyasına aktarılan, bugün farklı anlam öbeklerine ayrılmış bir şekilde herkes tarafından kullanılan bir terim. Hakkında, özenli-özensiz [...]
Giriş: Öncelikle, Türkçenin felsefe yapmayı ne kadar kolaylaştırdığını gösterecek bir kavramla karşı karşıya bulunmak güncel (!) bir fırsattır. Felsefe aynı zamanda olgudaki karşıtlıkları birlikleri içinde bulma, tanıma ve anlama ve kavrama olarak da anlaşılmalıdır ki –her olgu karşıtlıklar, olumluluk ve olumsuzluklar yumağıdır. Çünkü felsefe somut olguyu anlar ve olgu diyalektik [...]
Doğa verilidir, kendi iç yasalarının hükmü altındadır. Oysa insan bir yanıyla doğal bir yanıyla doğaya aşkın varlıktır. Doğaya aşkınlığımız onun güçlerini onun değişmez yasalarına bağlı kalarak kullanmamız anlamına gelir. Doğada hazır olarak bulunmayan, ancak onun olanaklarıyla yeni bir “doğa” oluşturup yaşatmak tin’e aittir; bu alandaki tüm etkinlikler, üretimler ve yaratımlar [...]
M.Ö. 1400 yılında Antik Mısır’da kullanılmakta olan Luxor tapınağının içerideki ikinci “kapısının lentosu üzerinde” kapıdan geçerken okunan bir cümle yazmaktaydı. M.Ö. 600 yıllarında aktif olan Delph mabedinin ana giriş kapısının iç kısmına 7 ulu bilgeden Spartalı Khilon tarafından kazındığı söylenen cümle de aynı cümledir. Çoğunlukla “aklını doğadan insana döndüren” bilge [...]
Kaç kez doğdum bu hayatta, rüya içinde rüya… İlkinde bir kız çocuğuydum. Bu ne cehennem ya Rab, ne kötülük işledim ki bu kıyafetle doğdum, neyse günahım büyüktü her hâl bir bakayım dedim geçmişte yaptıklarıma… Ne tecavüzler, ne ölümler, ne işkenceler yapmışım. Döndüm baktım işte onların kıyafetiydi üstümdeki, Şimdi yakılma sırası [...]
Bu yazıda yabancılaşma kavramını bütünsel bir bakışla incelemek istiyorum. Yabancılaşma kavramının Sosyolojik, Ekonomik, Kültürel ve Psikolojik Yabancılaşma olarak tanımlanabilecek olan dört farklı boyutu vardır. Ancak bu boyutlar iç-içe geçmiş durumda, karmaşık ve girift bir ilişki içindedirler. Karmaşık yapısına rağmen yabancılaşmanın bilimsel açıklamasını da yapmanın mümkün olduğu görüşündeyim. Bilimsel yorumuna geçmeden [...]
Yabancılaşma insanın kendi hakikatinden kopmasıdır. Özünü bilememek, dışavurumlarını kendi aslı sanmasına neden olur. “Özsüz görünüşler pornografiktir”(*) dendiği gibi, kaynağıyla, nedeniyle bağı kesilmiş, ereği kaybolmuş görünüşler anlamsızdır. Anlamlıyken verdiği etkiden, şaşırtıcı olarak çok uzaktırlar. Tam bir hayal kırıklığı ve boşlukturlar. Oysa yabancılaşma, yaşamın bir olgunlaşma projesi olarak çocuklukla başlar. Denir ki, [...]
Felsefi bir yazı mı olmalı bu, yoksa edebi bir yazı mı? Felsefi bir yazı olursa; yabancılaşma düşüncesinin ta Plotinos’a ve Aziz Augustinus’a kadar geri götürülebileceğinden; 19. yy. Alman düşüncesinde kavramsallaştığından; ilk kez Hegel’in çalışmalarında, insanın kendini gerçekleştirmeye çalışan yönüyle başkaları tarafından etkilenip yönlendirilen yönü arasındaki ayrışma olarak ele alındığından; Feuerbach’ın, [...]