Bilincimize evrensel nitelikler miras kalır. Zihinsel çabalarımızın tümünde temel içerik budur; evrenseli ortaya çıkarmak ya da evrensel etki gösterecek güçte sonuçlar ortaya koymak. Bilinç görünenle yetinemez, onun gerisine geçmek, kökenlerine inmek, ilişkilerini izlemek ve gelecekte ne olabileceği konusunda öngörüde bulunmak ister. Genel olarak varlık dünyası bilincin önüne iki biçimde çıkar; [...]
İnsanoğlunun varoluşundan bugüne, temel sorusu, sorunu ve sorunsalı “Bilgi nedir?” ve “Bilgi nasıl elde edilir?” olmuştur. Bu sorunu çözebilmek için insan her çeşit yolu denemiş, kendini ve kendi dışındaki tüm şeyleri (evreni, doğayı, insanları, toplumu) düşünmüş, sorgulamış, incelemiş, sınamış ve bilgiye dönüştürmeye çalışmıştır. O halde nedir “Bilgi”? İnsan duyu organları ile bu evreni algılar. Burada algılayan [...]
ÖNSÖZ Bir kavramı sorun olarak ele almak demek o kavramı anlağın alışık olduğu yalıtık biçiminden,tek yanlı belirlenimindenkurtarmak ve kendi oluşum sürecineçözerek özsel ilişkilerini (dilde ve bilinçte) yeniden kurmak ve anlamlandırmak demektir. Bu bağlamda bir kavramı sorun olarak almak aynı zamanda bir anlamlandırma ve ilişkilendirme sorunudur da. Anlamlandırma araçlarımız ise ilişkilendirme süreçlerinin [...]
Doğa, insan olsun, hayvan olsun, bitki olsun, her alanda çoğalıp üremek ve üretmekte buluyor varlığının özünü, nedenini, geçerliğini ve yaşamsallığını. İki türlü çoğalma var: Biri niteliksiz, hamhalat, gelişigüzel, hesaba kitaba sığmayan, uluorta niteliksiz bir çoğalma, öbürü de nitelikli, adına selection denen, seçmeli, seçilmeli, tartılı biçili bir çoğalma. İlkel, eğitimsiz [...]
kuytulara çekilmiş tedirgin tekillik evindeki sürgün yürek hüznü yeğledin de ne geldi korundu mu sevdalar ucuzluktan ve dize geldi mi leyla söyleyin neden gülşende bülbül değil gül kederlendi ey bahçevan hâlâ hoşnut musun o yorgunluktan soruyorlar ne yapar usta bunca gülyağına yumuşatıyor dikenleri incitmesin diye yarin dudağını ah o yar [...]
İnsan için ayırt edici birçok tanım vardır. Bu tanımlar, çeşitli disiplinlerin damgasını taşırlar. Eğer Etik disiplini söz konusu olursa, o zaman “İnsan değer üreten bir varlıktır” tanımı öne çıkar. Kuşkusuz insan, yalnızca değer üreten varlığa indirgenemez; nasıl ki, yalnızca “düşünen varlık”, “eylem varlığı”, “ahlâk varlığı”, “istenç varlığı”, “toplumsal varlık”, “emek varlığı” vb. [...]
Değer ölçüleri insandan insana, Doğu’lu ya da Batı’lı, varlıklı ya da yoksun, eğitim görmüş ya da görmemiş, köylü ya da kentli, Müslüman ya da sair dinlerden… olduğuna göre hayli farklı şekilde belirirler. Adam, sinema afişine bakan karı ya da kızını mahallî “töreye uygun olarak” yatırıp tavuk keser gibi doğruyor, “namusunu [...]