Boğa simgesi, Taurus1 ile ilişkilidir. Hem tarihsel hem de ruhbilimsel açıdan oldukça karmaşık bir simgeselliğe sahiptir ve Bâtıni Gelenek açısından önemli bir yere sahiptir. Hyperboreanlar 2 tarafından Negroların3 ejderhasına karşı bir totem olarak kullanılmıştır; ormanın ve göğün oğlu Tanrı Thor’a denk tutulur.
Bu simgesel kullanım memelilerin sürüngenler ya da Aryanların Negrolar üzerindeki üstünlüğünü anlatır. Temel çelişki boğa simgesinin dünya, anne ilkesi olarak yorumlanması ile cennet ve babayı simgelediği görüşleri arasındadır.
Mitraik ritüel ilk görüş üzerine temellendirilmiş görünüyor: Boğanın kurban edilmesi eril ilkenin dişil ilkeye etkisinin göstergesidir.
Bu paradoksları araştıran Krappe* boğanın Yakın Doğu’daki en yaygın evcil hayvan olduğuna işaret eder ve bunu boğaların güneşe olduğu kadar aya yönelik de betimlenmesine bağlar.
Sin4 bir Mezopotamya Ay tanrısıydı ve sıklıkla boğa biçimindeydi; yine Mısır kültünde bir Ay tanrısı olan Osiris’in Apis Boğası tarafından temsil edildiği varsayılırdı. Öte yandan Vedik5 tanrısı olan Sûrya6 bir güneş boğasıdır. Asurlulara göre boğa güneşten doğmuştu. Krappe, Ay ile Güneş arasındaki bu farkı içsel bir çelişki olarak değil, Ay ve Güneş kültlerinin birbirini izlediği yolun bir sonucu olarak açıklar.
Güneş kültü kendisinden önce hüküm süren Ay kültünü alt ettiğinde Ay boğası Güneş boğasına dönüşmüştür. Fakat anlaşılan o ki boğa ilk ve başat bir Ay simgesidir; çünkü yeni ayın (hilâl) boynuzlarına benzerliği nedeniyle biçimsel olarak Ay’a denk düşer. Bunun yanı sıra aslanın güneş simgesinde ikinci sıraya düşmesi zorunlu bir sonuçtur.
Eliade**, boğanın astral bir bedeni temsil etmesinden ziyade gökyüzünün dölleyiciliğini, İ.Ö. 2400’den bugüne hem boğanın hem de yıldırımın göksel tanrılar ile ilişkili olduğunu ifade eder ve bunu boğanın böğürmesini yıldırımın düşmesi ile eşleştirerek örneklendirir.
Tüm Paleo-Oryantal kültürlerde gücün dışavurumu olarak ifade edilen şey boğaydı. Akadlılar “boynuzu kırmak” deyimini “bir şeyin üstesinden gelmek” anlamında kullanmışlardır.
Frobenius*** “kara boğa” ile ölüm arasında bir bağ kurar. Bu inanç Hindistan’da ve Hint kültürünün etkisine giren Java ve Bali gibi ülkelerde yaygındı. Prenslerin ölü bedenlerinin boğa biçimindeki tabutlarda yakılması bir gelenekti. Ayrıca Mısır hiyerogliflerinde Osiris’in cesedini sırtında taşıyan siyah bir boğanın resmedildiğine tanık oluruz.
Öküz, fedakârlığı, feragati ve bekareti simgeler ve tarım kültleri ile ilişkisi vardır. Bir başka deyişle, öküz, dölleme gücü ile boğa simgesinin karşısavıdır.
Jung ise boğanın tıpkı teke gibi “baba”yı simgelediğini öne sürer.
Kaynak: J.E. Cirlot, A Dictionary of Symbols
Dipnot ve Açıklamalar:
1Taurus ya da Boğa takımyıldızı (sembolü:http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Taurus.svg&page=1&filetimestamp=20060327184905), Zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. Taurus adı Latince’de boğa anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürenin kış gökyüzünde geniş ve göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında Koç, doğusunda İkizler, kuzeyinde Kahraman ve Arabacı, güneydoğusunda Avcı, güneyinde Irmak ve güneybatısında Balina takımyıldızlarıyla çevrilidir. (http://tr.wikipedia.org)
2Hyperboreanlar: Grek Mitolojisinde, nerede yaşadıkları tam olarak bilinmese de bugünkü Trakya bölgesinin kuzeyinde, kuzey rüzgârlarının ötesinde güneşin yirmi dört saat batmadığı bir yerin halkıdır. (http://tr.wikipedia.org)
3Negro: Proto-Hint-Avrupa dil kökünden, “karanlık olmak”tan “nek” ya da “gece” anlamına gelen “night”ın kökü olan “nok” kelimesinden türer. Eski Latince’de “niger” “kara” demektir.
4Sin: Nanna Sümer mitolojisindeki Ay tanrısıdır. Kaderin tanrısı olarak da anılan Nanna, Enlil ve Ninlil’in oğludur.
Nanna Sümerce “aydınlatıcı” mânâsına gelir. Kutsal şehri Ur’dur. Babil ve Asur’da ise bu tanrıya Sin denmiş, ve ona Harran’da da tapılmıştır. Kanatlı bir boğayı süren Sin’in lapis lazuliden bir bıyığı vardı.
5Vedik: Vedalara ait. Aryan din edebiyatının tamamını içine alan bir terimdir. Hinduizm dinine inananlar için kutsaldırlar ve yine bu dine inananlar için açığa çıkmış bilgidirler. Veda kelimesi bilgi mânâsına gelir ve İngilizce farkında olmak mânâsına gelen wit sözcüğüyle aynı kökene sahiptir. (http://tr.wikipedia.org)
6Surya: Hinduizm’de Güneş tanrısı. (http://tr.wikipedia.org)
*Krappe: Çevirisini yaptığımız kaynakta tam adı geçmemekle birlikte, yaptığımız araştırmalar ilgili kişinin Alexander Haggerty Krappe olduğu yönünde ipuçları vermektedir.
**Eliade: Mircea Eliade.
*** Frobenius: Çevirisini yaptığımız kaynakta tam adı geçmemekle birlikte, yaptığımız araştırmalar sonucu ilgili kişinin Leo Frobenius olduğu tespit edilmiştir.
