Doğa ve kültür varlığı olan insan, doğayı değiştirip dönüştürmekle kendi doğası olarak kültürü üretmektedir. İnsanın kendini doğa ve kültür üzerinde -bir yandan uyumla, diğer yandan başkaldırarak- yeniden üretmesi bilincini oluşturur. Doğa ve kültürü değiştirip, dönüştürüp onları da aşarak kendini üretmeyi amaçlayan bilinç, kendini bağımsızlaşmış eylem varlığı olarak özgürleşme yolunda bulur. [...]