Kültür ve Toplumbilim

10 Ocak 2020

Medine Vesikası Örneği Üzerinden İnsan Haklarına Dair Düşünceler

Medine Vesikası’nın imzalandığı 7. yüzyıl koşullarından başlarsak, Hz. Muhammed’in, Mekke’de yaşadığı olumsuzlukların sonucu Medine’ye sığındıktan hemen sonra, muhacirlerle (hicret edenler ile) Medine’li Ensar’ı (muhacirleri kabul edenleri) ikişerli kardeş yapması çok önemlidir: “Kanınız kanımız, dostluğunuz dostluğumuzdur.” Hatta bu “kardeşleşme” çağrısı sırasında kendisi de Hz. Ali’nin elini tutacaktır. Medine’de yaşayan topluluklar arasında birçok anlaşmazlıkların hüküm sürdüğü dönemde, Mekke ve Medineli Müslümanların yardımlaşma ve dayanışması, aralarındaki sulh ve huzur Mekke’de yaşayan diğer toplulukların […]
10 Ocak 2020

İnsan Haklarının Sağlanmasında Temel Bir Sorunsal Olarak Demokrasi

Bu yazı Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi’nde (Cilt: 21, Sayı: 1, 2019) yayımlanmıştır. Giriş İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin (İHEB) ilan edilmesinin üzerinden yetmiş yılı aşkın bir zaman geçmesine rağmen, insan hakları ihlallerinin dünyanın dört bir tarafında eskiden olduğu gibi devam ettiği dikkat çekmektedir.[1] 20. yüzyılın sonlarında Bosna ve Srebrenitsa’da yaşanan soykırımlar yakın tarihte yaşanan insan hakları ihlalinin en bariz örneğidir. Günümüzde ise Akdeniz’de alabora olan sığınmacı tekneleri, kıyılara vuran […]
10 Ocak 2020

Modernlik Bağlamında İnsan Hakları

I. GİRİŞ Modernlik esas olarak 17. yüzyıl “Bilimsel Devrimi” ile 18. yüzyıl “Aydınlanma” düşüncesinin etkileri altında Avrupa’da ortaya çıkan, dünyaya ve hayata eskisinden kökten farklı yeni bir bakışı ifade etmektedir. Bilim, yöntem ve doğa tasarımı anlamında modernliğin beşiği 17. yüzyıldır (Bumin 2003: 12). Bu yeni bakış veya zihniyet paradigması en başta şu kabulden yola çıkar: Bilimsel Devrimin açtığı yolda işleyiş yasalarını keşfetmeye başladığımız fizikî evren gibi, beşerî veya toplumsal dünya […]
3 Mayıs 2019

Bir Dostluk Öyküsü: Schiller ve Goethe

Alman edebiyatının Aydınlanma çağına damgasını vuran bu iki dehasının Schiller ve Goethe’nin dostluğu, beraberlikleriyle pekiştirdikleri sanatçı yönlerini daha da ileri taşımıştır. Bu iki evrensel bilgenin toplumun ahlâk ve estetik değerlerine katkıları oldukça derindir. Hatta denilebilir ki bu ikili, Kant’tan sonra katı Alman disiplini ve görev ahlâkının yerleşmesinde de oldukça etkili olmuşlardır. Daha sonra bu disiplin ve görev anlayışı Nietzsche tarafından çok eleştirilecektir.    Schiller ve Goethe’nin Alman gençliği üzerinde çok […]
15 Mart 2019

Ütopyadan Distopyaya

Günümüzden 50,000 yıl önce Pasifik Okyanusu’ndaki Mu kıtasındayız. İki Mu rahibi konuşuyorlar: – Eskiden ülkemiz bir cennetti, her yandan akan dereler, meyve ve sebze bahçeleri arasında yaşam kolay ve insanlar mutlu idiler. – Haklısın, eskiden sadece iki büyük aktif volkan varken, günümüzde onlarca volkan aktif hale geçti. Onların saldığı kül ve dumandan dolayı gökyüzü karardı; güneşi bile göremez olduk. – Evet, Güneş Tanrı bize küstü. Yeryüzündeki volkanların sürekli lav püskürmesi […]
15 Mart 2019

Tarihte Kent Ütopyaları

“Diğer kentleri anlamak istiyorsam, farklılığını kavramak istiyorsam gizli bir ilk kentten yola çıkmak zorundayım.” – Görünmez Kentler; Italo Calvino Kent ütopyaları, insanların tarih boyunca kente, yaşamaya dair umutlarını, ideallerini ve beklentilerini ifade etmiştir. İdeal kent, ideal bir toplumun birlikte yaşamak isteyeceği ideal bir mekândır ve zaman içinde değişen yaşam koşulları, hayat standartları ve beklentileriyle birlikte değişmiş, dönüşmüş ve insanların hayalini kurmaktan hiç vazgeçmediği bir olgu olmuştur. Kentsel ütopik projeler kenti […]
15 Mart 2019

Geçmişten Geleceğe Ütopya Kentler

Utopia / Eutopia, “yasalarında, yönetiminde ve toplumsal koşullarında ideal bir mükemmelliğe sahip yer,” olmaklığı ile mevcut düzene alternatif yaşayış biçimlerinin uygulamaya konulduğu kentlere ilhâm olmuş bir kavram. Kaydedilmiş ilk ütopya-toplum önerisinin yer aldığı Platon’un Devlet’inden çok önceleri bile, insanlık vizyonunu mükemmelleştirme çabası yolunda elindeki tüm olanakları etkin biçimde kullanmış topluluklara ev olmuş kentlere rastlıyoruz. İster manevi öğretilerin “tanrısal şehir” hayâline hizmet için, ister modern mimarların süper teknolojik plânları olarak, isterse […]
15 Mart 2019

Bir Modernleşme Hareketi Olarak Köy Enstitüleri

* Bu yazı Reyhan Gürtuna’nın“Küresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Bölümü / Master tezi” özetidir. Dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de eğitim, önemine oldukça vurgu yapılan ve tartışma konusu olan bir alandır. Eğitimde sistem arayışının bir türlü çözümlenemediği ve tartışmaların giderek alevlendiği Türkiye’de bu arayışlar hâlâ devam etmektedir. Toplum hayatında hukuktan ekonomiye, bürokrasiden iş dünyasına, bilimden sanata kadar, her alanı derinden ve doğrudan etkileyen bir kurum olması hasebiyle eğitimin bu denli önemsenmesi […]
15 Mart 2019

Her İnsan Uçabilmeli

Uçmak insanın en büyük hayallerinden biri olmuştur ve ancak kendi deneyimi ile uçabilme becerisinin uçma duygusunu verebileceğine inanan Leonardo da Vinci, Hezarfen Ahmet Çelebi gibi tarihte birçok kişinin tutkusu haline gelmiştir. Rusya’da ise I. Dünya Savaşı sonrası, Ekim Devrimi’nin önemli karakterlerinden olan Vladimir Tatlin, uçabilmenin özgürlük olduğunu savunan efsanevi sanatçılardan biri olmuştu ve 1929 yılında bu düşüncesini gerçekleştirecek önemli bir projeye başladı. Kendi ismi ile yakın olan Rusça “letat” yani […]