İki beyin, bir beyinden iyidir. En azından, biri omuriliğin üzerinde, diğeri ise karın bölgesinde (mide ve bağırsakların bulunduğu ve “Enterik Sinir Sistemi” olarak adlandırılan bölgede) yer alan iki beynin, yakın, hatta bazen çok yakın ilişkisini anlatmanın mantığı bu diyebiliriz.
İkinci Beyin isimli kitabın yazarı olan ve Columbia Üniversitesi Hücre Biyolojisi Departmanını yöneten Dr. Michael Gershon için, bu iki beynin arasındaki bağlantı, çok da hoş olmayacak kadar açık ve net. Kendisinin bu konudaki açıklaması dikkate değer: “Ne zaman Ulusal Sağlık Enstitüsü’nü bir bağış talebimizi görüşmek için arasam, karnımdaki beynin acı veren etkisinin bir kez daha farkına varıyorum.”
Aslında, topluluk önünde bir konuşma yapmadan önce karnında kelebeklerin uçuştuğunu, sınav öncesi gecelerde bağırsak bölgesinde acil çözümlenmesi gereken faaliyetler olduğunu hissetmiş olan herkes, bu iki farklı sinir sisteminin işleyişini deneyimlemiştir.
İki beynin arasındaki ilişki, bedenimizdeki gerek fiziksel, gerekse psikiyatrik pek çok sorunun tam da kalbinde yer alıyor ve anksiyete, depresyon, spastik kolon (mukoza koliti), ülser ve Parkinson hastalığı gibi hastalıkların belirtileri, beyinde ve bağırsaklarda açığa çıkıyor.
California Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emeran Mayer, “Anksiyete ve depresyon sorunları yaşayan hastaların büyük çoğunluğu, aynı zamanda gastrointestinal (mide ve bağırsakları bir arada anlatan genel terim) problemler de yaşıyorlar,” diyor.
Enterik sinir sisteminin görevi, sindirim sistemini, yemek borusundan mideye, ince bağırsaktan kalın bağırsağa, her bakımdan ve tümüyle yönetmek. İkinci Beyin ya da Küçük Beyin tüm bunları, aynı büyük beynimizin kullandığı araçlarla, yani neredeyse otonom bir sinirsel dolaşım ağıyla, nörotransmitterler (nöronlar, sinir hücresi) arasında ya da nöronlar ile başka türden hücreler arasında iletişimi sağlayan kimyasallar) ve proteinlerle başarıyor.
Bağımsızlık, enterik sinir sisteminin karmaşıklığının bir işlevi. Ohio Üniversitesi’nde konu üzerine çalışan ve dahiliye, fizyoloji ve hücre biyolojisi alanlarında profesörlük unvanı taşıyan Jackie Wood, İkinci Beyin olarak adlandırılan bu sistem hakkında, “Tabiat Ana, 100 milyonlarca nöronu beyinde ya da omurilikte toparlayıp, bunları mide ve bağırsakların olduğu bölgeye uzun bağlantılarla göndereceğine, tam da o bölgenin yanında yer alan ağların bu işi yapmasını sağlıyor,” diyor.
İki beyin ve işleyişleri bir bilim kurgu öyküsü gibi görünse de, evrimsel bir gerçekliği anlaşılır kılıyor. Prof. Wood’un ifadesiyle, “Beyinlerin yaptığı şey, davranışları kontrol etmek. Karnınızdaki beyin, sistemindeki sinir ağları içinde çeşitli davranış programları bulunduran bir kütüphane gibidir. Karnımızdaki beynin kütüphanesinden hangi davranış programının seçilip işletileceğini ise, sindirim sisteminizin durumunu belirliyor.”
İkinci Beyin, sistemindeki besinleri ve içeriklerini değerlendiriyor, karar veriyor ve harekete geçerek bir refleksi başlatıyor ve tüm bunları, merkezi sinir sisteminden gelen oldukça küçük bir yardım ile baştan sona kendi başına yapıyor.
İkinci Beyin’in yazarı Prof. Gershon, “Enterik Sistem basıncı gözlemliyor, sindirim sürecini gözlüyor. Besinleri saptıyor ve bunların içerdiği asit ve tuzları ölçüyor. Aynı küçük bir laboratuvar gibi,” diyor.
Karnımızdaki beyin üzerine, bunca bilimsel bilgi paylaştıktan sonra, tam da bu konu üzerine Heribert Watzke’nin aşağıdaki linkte yer alan sunumunu izlemek şart.
İnsan türünün, pişirme tekniklerini keşfetmesi ile başlayan ve özellikle beyin ile bağırsaklar ve midenin yer aldığı karın bölgesinde etkilerini gösteren evrimsel dönüşümüyle açılan sunum, günümüz insanının beslenme yöntemlerine kadar uzanırken, bedenimizdeki iki beyinin ilişkisini de tüm açıklığıyla anlatıyor. Heribert Watzke’nin sade ve espritüel üslubuyla 15 dakikaya sığdırdığı bu muhteşem sunumu, Türkçe altyazı seçeneği ile izlemeniz mümkün.
http://www.ted.com/talks/heribert_watzke_the_brain_in_your_gut
Kaynakça:
http://www.scientificamerican.com/article/gut-second-brain/
http://www.nytimes.com/2005/08/23/health/23gut.html?pagewanted=all&_r=0
http://www.nytimes.com/books/99/01/17/bib/990117.rv043020.html
